“LUISTER… dit is mijn stem.”
Niet praten tegen kinderen, maar luisteren naar kinderen!
Op 31 mei 2013 vond aan de Erasmusuniversiteit van Rotterdam het congres plaats “De stem van het kind”. Een initiatief van hoogleraar Ido Weijers en kinderombudsman Marc Dullaert. De zaal zat vol met rechters, raadsonderzoekers, advocaten, gezinsvoogden, AMK-, BJZ- en andere jeugdzorgwerkers. Als belangstellende uit het onderwijs mocht ik ook komen.
Ido Weijers illustreerde de noodzaak van dit congres met een voorbeeld uit een documentaire van Meral Uslu en Maria Mok, “De gezinsvoogd”. In deze documentaire wordt een gezinsvoogd gevolgd, die zichzelf heel goed vindt.
Ido Weijers daarentegen vindt dat deze gezinsvoogd vooral zelf aan het woord is en beslist niet luistert. En daar is het Ido Weijers om te doen. Het kind wordt binnen jeugdzorg en de rechtsspraak nauwelijks gehoord. Terwijl kinderen uitstekend in staat zijn om te laten merken wat ze willen. Ook heel jonge kinderen.
De mensen die aan dit congres deelnamen, o.a. René Meuwissen, directeur BJZ Rotterdam, zaten heel ijverig te knikken. Ze waren allemaal heel begaan met het kind en zouden vanaf nu toch meer gaan luisteren.
Naar aanleiding van dit congres en de plenaire discussies werden aanbevelingen gedaan, die door alle deelnemers ondersteund werden. Laten we kijken wat er in de zaak rond het jonge kind Sylvano met deze aanbevelingen gedaan is.
Leven in een instelling
Sylvano Bontekoe werd 2 jaar geleden uit huis geplaatst, vanwege schoolverzuim. Voortdurend liep hij weg, want hij wilde terug naar zijn moeder. Op dit filmpje uit februari 2012 kun je luisteren naar de 7 jaar jonge Sylvano, die weer mee moet naar de instelling en hartverscheurend huilt. “Neeeee, ik wil bij mama blijven!!!!”
Daar is niet naar geluisterd. Integendeel. Sylvano loopt iedere keer weer weg en verhaalt in een ander filmpje hoe hij mishandeld wordt in de instelling. Kinderen worden ruw vastgepakt en op de grond in bedwang gehouden. Als een kind boos is, gaat de leiding met hem “wandelen”. Een understatement voor iets wat ik “waterboarden voor kinderen” noem. Het kind mag geen sokken of schoenen aan en moet zo buiten lopen, tot het weer mak is, geïntimideerd en klein gemaakt. De leiding heeft een pasje, waarop staat dat ze de kinderen zo mogen behandelen. Ongetwijfeld onder dwang tekenen ouders daarvoor.
Ontsnapping en onderduik
Tot juni dit jaar leeft Sylvano in een hel in de instelling, oftewel jeugdgevangenis. Dan ontsnapt hij weer en weet onder te duiken, geholpen door een groep verzetsmensen, die terecht vindt dat de terreur van Jeugdzorg Nederland lang genoeg geduurd heeft en dat daar heel snel een einde aan moet komen.
Videoboodschappen
Sylvano publiceert op Youtube een aantal videoboodschappen, waarin hij vertelt dat hij blij is ontsnapt te zijn. Hij hoopt dat meer uithuisgeplaatste kinderen zijn voorbeeld volgen en dat openbaar gemaakt wordt hoe er met kinderen omgegaan wordt. Hij vertelt dat zijn rechten geschonden worden, dat hij zijn moeder en zijn broertje mist, maar dat het naar omstandigheden goed gaat.
Klopjacht en arrestatie
Jeugdzorg houdt hier niet van en begint een ware klopjacht naar Sylvano, onder het mom dat “hij de zorg moet krijgen die hij nodig heeft.” Zijn moeder Annelies werd gearresteerd en bleef 10 dagen in hechtenis, hoewel zij niet weet waar Sylvano is en geen rol speelde in zijn ontsnapping. Ook een vriendin is aangehouden. Een aantal rechtszaken zal volgen. Jeugdzorg wil de uithuisplaatsing verlengen en zodra Sylvano gepakt is, wil jeugdzorg hem gesloten plaatsen om ervoor te zorgen dat hij niet meer kan ontsnappen.
Deskundigen
Een aantal deskundigen heeft met Sylvano gesproken en deze vinden unaniem dat Sylvano terug moet naar zijn moeder, wat Sylvano en zijn moeder zelf ook het liefste willen.
Aanbevelingen n.a.v. het congres “De stem van het kind”
“Op basis van artikel 12 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) moet de overheid verzekeren dat het kind dat in staat is zijn (of haar) mening te vormen, het recht heeft die mening vrijelijk te uiten in alle aangelegenheden die het kind betreffen, waarbij aan de mening van het kind passend het belang wordt gehecht in overeenstemming met zijn leeftijd en rijpheid.”
- Ieder kind, ongeacht zijn leeftijd, kan een brief sturen naar de rechter. “Als een minderjarige rijp genoeg is om zijn mening kenbaar te kunnen maken, zou hiernaar geluisterd moeten worden.” Kinderen moeten dan ook op de hoogte zijn van hun recht hierin. “De kinderombudsman geeft aan dat uit gesprekken met rechters is gebleken dat de brieven van minderjarigen een belangrijke bron zijn om de behoeftes van minderjarigen te bepalen.”
- “Een gezinsvoogd gaf tijdens een van de discussies op het congres aan dat wellicht multimedia gebruikt kunnen worden om met minderjarigen te communiceren. Minderjarigen kunnen een filmpje van zichzelf maken en dit vervolgens opsturen naar de kinderrechter.”
- “Ook wordt door congresdeelnemers aangegeven dat het belangrijk is dat de visie van de minderjarige als uitgangspunt wordt genomen en dat de minderjarige als eerste wordt gehoord, zonder de invloeden van ouders of andere belanghebbenden.”
Sylvano is duidelijk rijp genoeg om zijn mening kenbaar te maken en doet dit in de vorm van videoboodschappen. Alle deelnemers, dus een flink aantal rechters, raadsonderzoekers, advocaten, gezinsvoogden, AMK-, BJZ- en andere jeugdzorgwerkers vinden dat de visie van het kind als uitgangspunt genomen moet worden. Tot nu toe is dit hier niet in praktijk gebracht en zeker niet door belanghebbende jeugdzorg.
Jeugdzorg luistert niet
Uit de hele onverkwikkelijke geschiedenis van Sylvano blijkt voor de zoveelste keer dat:
- Jeugdzorg niet luistert naar het kind
- Jeugdzorg niet luistert naar deskundigen
- Jeugdzorg niet luistert naar ouders
- Jeugdzorg haar eigen belangen boven die van het kind stelt
- Jeugdzorg aanstuurt op gesloten plaatsing tot het 18e jaar van Sylvano, wat ongelooflijk veel leed zal aanrichten en de samenleving weer vele tonnen zal kosten. Een gesloten plaatsing brengt namelijk rond de 80.000 euro per jaar op, veel meer dan plaatsing in een “gewone” instelling.
Afwachten
Het is op dit moment afwachten in hoeverre de rechters mee zullen gaan met jeugdzorg, wetende dat jeugdzorg zeer veel macht heeft. En wetende dat ALS de rechter de uithuisplaatsing beëindigt en bepaalt dat Sylvano naar huis kan, dat dit niet betekent dat Sylvano veilig is voor jeugdzorg. Al te vaak gebeurt het dat jeugdzorg de uitspraak van de rechter aan haar laars lapt en bij een andere rechter weer een spoedmachtiging uithuisplaatsing krijgt.
Sylvano, Annelies en alle verzetsmensen: Houd vol! Jullie zijn ijzersterk en stellen de misstanden, waar jeugdzorg verantwoordelijk voor is, zeer moedig aan de kaak.
Kik de Jong